Tomaat, tomatenplant (2024)

De tomatenplant (Solanum lycopersicum) behoorttot de nachschadegewassen. De plant komt oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Amerika en heeft in de 16e eeuw ook Europa bereikt. Aanvankelijk werd ze gebruikt als sierplant omwille van haar mooie, rode vruchten. Pas later heeft de tomaat haar weg gevonden naar de keuken. Er ontstonden nieuwe variëteiten die meer vruchten ontwikkelen. Tegenwoordig bestaan er meer dan 1.000 verschillende tomatensoorten.

Tomaten zijn niet alleen beschikbaar in verschillende vormen, kleuren en groottes, maar ook met verschillende smaken,van zoet-fruitig tot sterk en aromatisch, wat verschillende mogelijkheden biedt in de keuken.

Tomaten worden opgedeeld volgens vrucht- en groeiwijze : de belangrijkste groepen zijn de stamtomaten, struiktomaten, vleestomaten en kerstomaten of co*cktailtomaten. Stamtomaten vormen een lange hoofdscheut terwijl struiktomaten eerder dicht en compact groeien en kortere scheuten hebben. Ook ongebruikelijke tomatensoorten zoals de gestreepte zebratomaten of de gele en groene kerstomaten zorgen voor een interessante afwisseling in de moestuin.

Afhankelijk van de soort kunnen tomatenplanten 20 centimeter tot wel 2 meter hoog worden. Vanaf mei zullen leuke gele bloemetjes de groenteplant sieren. Deze bloemetjes worden door honingbijen, hommels en andere pollenverzamelaars bestoven. Deze vruchtgroente die jaarlijks wordt geteeld, kan geoogst worden tot de eerste koude herfstnachten.

De dagen worden langer en de nachten worden warmer - de ideale tijd om de jonge tomatenplantjes die je hebt gezaaid of gekocht, uit te planten. Om de warmteminnende plant te beschermen tegen nachtvorst, plant je ze best na de IJsheiligen in mei uit. Bij het uitplanten kan je de tomatenplanten een plekje op het balkon, op het terras, in de serreof in de tuin toewijzen. Er zijn echter enkele factoren waarmee je moet rekening houden bij het kiezen van de juiste locatie.

Tomaten geven allereerst de voorkeur aan een voedingsrijke, goed doorlatende en luchtige bodem. Voor het uitplanten kan je een speciale tomatenmeststof met langdurige werking met de grond vermengen. Daarnaast kan je in de herfst of in de lente compost in je groentebedden strooien. De actieve micro-organismen in de bodem voorzien je tomatenplanten bij de aanplanting in mei van waardevolle voedingsstoffen.

Daarnaast zijn tomaten echte zonnekloppers. Ze zijn vooral blij met een zonnige en warme plek waar ze beschut staan tegen regen en wind. Wat betreft de teeltmethode heb je tal van mogelijkheden. Voor je balkon of terras zijn bijvoorbeeld hang- of struiktomaten heel geschikt. Zorg ervoor dat de pot groot genoeg is zodat de planten voldoende ruimte hebben voor een gezonde groei.

Als je je tomatenplanten buiten wilt aanplanten, kan je kiezen voor aangepaste buitentomaten die heel resistent zijn tegen ziekten. Zo blijven je planten, ondanks de zomerse stortbuien, gespaard van allerlei schimmelziekten zoals de tomatenziekte. Zorg dat je de juiste gezelschapsplanten uitkiest : compact groeiende en warmtelievende planten zoals basilicum, wortelen of spinazie zijn ideaal. Ook bloeiende klimkers, goudsbloemen en afrikaantjes worden graag in de buurt van tomaten aangeplant. Aardappelen daarentegen houd je best zo ver mogelijk van je tomatenplanten. Aardappelen die besmet zijn met de aardappelziekte kunnen namelijk vaak omstaande tomatenplanten aantasten. Deze schimmelziekte (Phytophthora infestans) kan bovendien in de bodem overwinteren. Hierdoor kunnen je tomaten in het voorjaar direct besmet worden. Als je je planten liever in het groentebed aanplant, plant ze dan zeker niet op dezelfde plek waar voorheen aardappelen zijn gekweekt.

Tomatenplanten voelen zich bijzonder comfortabel in een serre. Zorg er in dat geval voor dat je de serre dagelijks voldoende verlucht. Zo vermijd je een te hoge luchtvochtigheid. Je kan je tomaten ook in een aangepaste kweekkas laten opgroeien. Deze mini-serre uit folie biedt je planten namelijk de ideale bescherming tegen regen en wind maar laat - dankzij de open constructie - wel voldoende zon en frisse lucht door.

Om je planten meer stabiliteit te bieden en ervoor te zorgen dat ze krachtig groeien, raden we je aan om de jonge tomatenplanten iets dieper aan te planten dan ze eerst in de pot waren aangeplant. Als het gaat om een geënte plant, dan moet het entpunt altijd bovengronds zichtbaar zijn. Als de tomatenplanten heel hoog zijn, dan bied je ze best extra steun zodat ze in de loop van de zomer niet onder het gewicht van de vruchten afbreken. Hiervoor zijn tomatenspiralen uit roestvrij staal heel geschikt. Bevestig de plant bij voorkeur meteen bij de aanplanting aan de spiraal met behulp van touwtjes.

Of ze nu in de volle grond of in de serre worden aangeplant : tomaten hebben plaats nodig. Houd rekening met een afstand van ongeveer 60 centimeter tussen de planten. Voorzie ook een afstand van ongeveer 80 centimeter tussen de plantenrijen. Dit zorgt voor een betere luchtcirculatie en zorgt ervoor dat je voldoende ruimte hebt om de tomaten te plukken eens ze rijp zijn. Stamtomaten kan je probleemloos in een pot met een diameter van minimum 30 centimeter aanplanten.

Schimmelziekten zoals Phytophthora kunnen zich in de bodem verschuilen en de wortels van je planten in het groentebed aantasten. Daarom raden we je aan om regelmatig de plantlocatie van je tomaten aan te passen. Tomatenrassen die heel goed bestand zijn tegen de tomatenplaag zullen het meestal niet erg vinden als je ze twee tot drie jaar op dezelfde plaats in het tuinbed aanplant. Vooral bij geënte tomaten is de kans op een aantasting door bodemziekten relatief beperkt.

Kies bij voorkeur elk jaar een nieuwe plaats voor de teelt van je tomaten of breng een portie verse grond aan. Normaliter is het voldoende als er ongeveer vier jaar verstrijken voordat je de tomatenplant opnieuw in oorspronkelijke bed aanplant. In de tussentijd kan je planten van andere families in het bed planten. Een tussencultuur met bijvoorbeeld goudsbloemen of Oost-Indische kers is bijzonder mooi.